Bazı şeyler hiç değişmez.
Armut’un armutluğu, ayvanın irisini-iyisini kimlerin yediği, üzümün üzüme baka baka karardığı gibi…
Akşam Postası Gazetesi Gazetesindeki günlerin birinde, 06.06.2008’de yazdığım bir yazıyı aynen aktarıyorum:
**
Türkü böyle diyor:
“Armut dalda kız balkonda sallanır
Şeker yemiş yanakları ballanır!”
**
Armut, gülgiller (Rosaceae) familyasındandır.
Bu familyanın Maloideae alt familyasında sınıflanır.
Pyrus cinsine ait ağaç nitelikli bitki türleridir.
Ve bu türlerden bazılarının yenilebilir meyvelerinin ortak adıdır.
Batı Avrupa, Kuzey Afrika ve tüm Asya'da doğal olarak yetişir.
Armudun dünyada yaklaşık 30 türü vardır.
Veriler ilginç:
Armut üretim miktarları ve alanları incelenmiş.
Türkiye armut üretimi alanı bakımından dünyada 4’üncü sırada yer alıyor.
Buna rağmen, üretim miktarı bakımından 10’uncu sıradadır.
Bu verilere göre, ürün bakımından dünya ortalamasının gerisindeyiz.
Ülkemizde armut yetiştiriciliği hemen bütün bölgelerimize yayılmıştır.
Armut üretimin en fazla yapıldığı ilk 10 il arasında Kahramanmaraş bulunmuyor.
Bu 10 il Türkiye toplam armut üretiminin yüzde 55’ni gerçekleştirmektedir.
**
“Bir taş attım pencereye ‘tık’ dedi,
Anası da çıktı ‘Kızım evde yok’ dedi.
‘İnanmazsan çık da dama bak’ dedi;
Armut dalda kız balkonda sallanır
Şeker yemiş yanakları ballanır!
**
Armut; beyaz çiçekli bir ağacın yumuşak, sulu ve tatlı meyvesidir.
Sarı-yeşil arası renklerde, lifli, hazmı kolaydır.
Mineral açısından oldukça zengin bir meyvedir.
Sindirim sistemini güçlendirir, hazmı kolaylaştırır.
Böbreklerin düzenli çalışmasına yardım eder.
Böbrek taşlarının ve kumunun dökülmesine yardımcıdır.
İdrar söktürücüdür.
Kanı temizler.
Kansızlığa iyi gelir.
Sinirleri yatıştırıcı etkisi ile yüksek tansiyonu düşürür.
Çarpıntıyı giderir ve zihin yorgunluğuna iyi gelir.
Nıkris (gut) ve romatizmada faydalıdır.
Nezleye iyi gelir.
Armudu yemesini de bilmek gerekir elbette:
“Yemeklerden önce yenilmesi tavsiye edilir.
Mümkünse çekirdekleri ile birlikte yemek daha faydalıdır.
Çekirdeği, aç karına yenirse bağırsak kurtlarını dökmeye de yardımcı olur.
Armut taze olarak yenebileceği gibi pişirilerek de yenebilir.
Diyet yapanlar için de faydalıdır.
Ferahlık veren bir meyve olduğu için hamilelerin kusmalarını azaltır.”
Düzenli olarak yendiğinde kanı temizlemesinin yanı sıra yüksek tansiyona da iyi gelir.
İçerdiği fosfor ve B vitaminiyle zihinsel yorgunluğu giderir.
**
İşte bir deyim:
“Armudu sapıyla, üzümü çöpüyle, pekmezi küpüyle.”
İşte bir atasözü:
“Armut ağacından uzak düşmez”
İşte bir atasözü daha:
“Armut dibine düşer”
Biter mi, bitmez elbet:
“Armut piş, ağzıma düş.”
**
Anayurdu Anadolu olan armut ağacının 30 türü ve bilinen 2 bin çeşidi vardır.
Armut ağacının boyu 7-8 metreye kadar büyüyebilir.
Ağacı paçasız, yalın biçimli yeşil yapraklarının kenarları çok ince dişlidir.
İlkbaharda erken açan beyaz renkli çiçekleri yabani güle benzer.
Sinirleri teskin eden armut hazmı kolaylaştırır.
Fakat kendisinin hazmı kolay değildir.
Midesi sorunlu olanlar elma gibi ısırarak yemek yerine suyunu içmeyi tercih etmelidir.
Aslında armut kendine özgü biçimiyle fark edilir:
İnce kabukludur.
Yumuşak çekirdeklidir.
Eti bol sulu ve lezzetlidir.
Taze olarak yenildiği gibi farklı şekilde de tüketilebilir:
Reçel…
Marmelât…
Pekmez…
Tatlı…
Meyve suyu…
Likör…
Rakı da yapılır.
100 gr armutta bakın neler var:
61 kalori.
15.3 gr karbonhidrat.
0 kolestrol.
0.4 gr yağ.
1.4 gr lif.
11 mgr fosfor.
8 mgr kalsiyum.
0.3 mgr demir.
2 mgr sodyum.
140 mgr potasyum.
7 mgr magnezyum.
20 IU A vitamini.
B1, B2, B3, B6, C ve E vitaminleri.
2.3 mcgrfolik asit.
**
Armut ağacının kolay işlenen ve iyi cila tutan kırmızı renkli odunu ince marangozluk işlerinde kullanılır.
Temmuz başından eylül sonuna kadar yaklaşık olarak on gün ara ile toplanabilmektedir.
Türkiye’deki bazı çeşitleri:
Akça.
Mustafabey.
Wılder.
Coscıa.
SantaMarıa.
Dr. Jules Guyot.
Starkrimson.
Wıllıams.
Grand Champton.
BeurreHardy.
AbbeFetel.
Beurrebosc.
Doyenneducomıce.
Beurreclaırgeau.
Ankara.
Passa crassane.
**
Son söz:
"Zaman sadece armutları olgunlaştırır..."
